13.Kabile: Hazarlar

Bu yazımda Arthur Koestler'ın Onüçüncü Kabile adlı tarih kitabını inceleyeceğim. Sizde isterseniz kitap hakkında yorumlarınızı belirtebilirsiniz. İyi okumalar.

Türkiye'de lisede verilen tarih derslerinde Türk Tarihi anlatılırken bizlere İslamiyet öncesinden başlanıp Cumhuriyet tarihine kadar anlatılır. Ağırlıklı olarak Osmanlı tarihi ve Cumhuriyet tarihi üzerinde durulur. Fakat Hazarlar, Göktürkler, Hunlar, Avarlar gibi önemli devletler ya anlatılmaz ya da çok kısa bir şekilde anlatılır. Bizlere okulda anlatılmayan Hazarlar, 400 yıl Doğu Avrupa'da hüküm sürmüş olup tarihimiz açısından önemli bir devlet ve bir kültüre sahip olduğunu düşünmekteyim. Hazarları, Türk tarihinde diğer devletlerden ayıran en önemli özelliği Musevi bir devlet olmasıdır. Hazarlar, Yahudi tarihi bakımından önemli bir devlettir. Çünkü Yahudiler tarih boyunca fazla devlet kurmamışlardır. Bu durumda Hazar Devleti sayılı Yahudi inancına mensup devletlerden biridir. Hazar Devleti resmi olarak Musevi bir devlet olsa da farklı inançlara sahip bir çok halk yaşamaktaydı. Aslında Museviliği kabul eden kesim yönetici kesimdi. Hazarların, Museviliğe geçişi çok kritik bir karardır. Çünkü batısında Ortodoks Bizans güneyinde ise İslamiyet'in sancaktarı Emeviler bulunmaktaydı.

Kitaptan bahsedecek olursam
Kitap 1.bölümde Hazar Devleti kuruluşundan ve yükselişine kadar olan süreci anlatılıyor. Altın çağlarında Hazarlar hakim olduğu Doğu Avrupa'da en önemli rakibi Bizans olacaktır. Zaman zaman Araplar, Peçenek gibi milletlerle ile mücadele etmişlerdir. Hazar Devletinin çöküş dönemine geldiğimizde yeni rakibi Ruslar olacaktır. Hazar Devletinin yıkılmasında önemli bir faktör olan Rusların tarih sahnesine çıkışı da anlatılmıştır. Ruslar, Viking akınları sonucu Avrupa'ya yerleşmiş savaşçılardır. Doğu Avrupa'da tutunmak için Ruslar daha sonrasında yerel inançlarını bırakıp zaman içerisinde Ortodoks inancına mensup olacaklardır.
2.bölümde Doğu Avrupa Yahudileri'nin tarihine değinmiştir. Ve ayrıca Doğu Avrupa Yahudilerinin kökeninin Hazarlara dayandığı tezi savunulmuştur.
3.bölümde ise Yahudilerin tek bir soydan geldiği tezine karşı çıkılmıştır. Yahudilerin kökeni Sefarad ve Aşkenaz olarak ikiye ayrılmaktadır. Yazar, Sefarad Yahudileri, Orta Doğu kökenli bir topluluk iken Aşkenazilerin kökeni Doğu Avrupa'ya dayandırmaktadır. Hazar Devleti yıkıldıktan sonra Rus yayılmacılığından kaçan Yahudiler Doğu Avrupa'nın Polonya, Macaristan gibi ülkeler göç etmişlerdir. II.Dünya Savaşına kadar bu coğrafyada yaşayan Yahudiler, Hitler'in Yahudi Katliamından dolayı çeşitli ülkelere kaçmak zorunda kalmışlardır. Yahudiler II.Dünya Savaşı sonrası Birleşmiş Milletlerin desteğiyle İsrail devletini kurdular.
Ve son olarak kitapta bu alandaki antropolojik bulgulara da değinilmiştir.
Hazarlar günümüze kadar izlerini taşıyabilmişlerdir ve yaşadığı coğrafyadaki başka devletleri de etkilemiştir. Örneğin Hazarların kullandığı tamganın günümüzde o tamganın uyarlanmış hali Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin amblemi olarak kullanılmaktadır.

Yazarın Arap, Bizans, Rus, İbrani gibi bir çok farklı kaynaklardan yararlanması faydalı ve doyurucu olmuş. Kitabın yazım dili bir araştırma kitabından çok roman gibi akıcı ve sade olması bakımından konuya başlangıç yapılabilecek bir kitap. Hazarlar ve Yahudi tarihine ilgi duyuyorsanız tavsiye edebileceğim bir kitap.